W dniu 29.10.1954 r. w gmachu Prezydium Powiatowej Rady Narodowej w Środzie Wlkp., na podstawie decyzji Ministra Rolnictwa z dnia 21.09.1954 r., nastąpiło protokólarne przekazanie gruntów położonych w Kijewie w ilości ok. 7,5 ha, będących własnością Skarbu Państwa, Dyrekcji O. K. P. w Poznaniu z przeznaczeniem na urządzenie ogrodów działkowych dla pracowników PKP. Były to tereny po byłej żwirowni.

Jeszcze w tym samym roku przystąpiono do utworzenia ogrodu działkowego, któremu nadano imię Tadeusza Kościuszki. W początkowej fazie Ogród miał charakter typowo uprawowy z przeważającą uprawą ziemniaków. Hodowano także króliki, ptactwo domowe a także owce. Były przypadki, że jedna osoba użytkowała dwie a nawet trzy działki. W miarę zwiększania się ilości działkowców doprowadzono do normy, że jeden działkowiec mógł użytkować tyko jedną działkę. Odchodzono od prowadzenia hodowli zwierząt a zajęto się uprawę wielowarzywną. Pobudowano wiele studni, które z biegiem czasu nie zaspakajały potrzeb wodnych. Dlatego w 1984 r., przy bardzo dużym udziale działkowców i ekonomicznej pomocy z zewnątrz (np. WZ PZD w Poznaniu, Urzędu M i G w Środzie Wlkp.), pobudowano wodociąg korzystając z cukrowniczej stacji pomp, pobierającej wodę z kanału doprowadzającego wodę z Moskawy. Pozwoliło to na znaczne rozszerzenie asortymentu upraw roślin warzywnych oraz coraz częściej ozdobnych (kwiaty, krzewy i drzewa).

Do pełnego szczęścia brakowało tylko elektryfikacji Ogrodu ale najprawdopodobniej z uwagi na zmiany ustrojowe w Polsce próby zrealizowania tego przedsięwzięcia zostały zaniechane na kilkanaście lat. Z uwagi na pogarszającą się jakość wody (ścieki z mleczarni) w 1998 r., po bardzo dużych problemach finansowych dokończono budowanie studni głębinowej, dzięki czemu,  mimo braku urządzenia uzdatniającego, woda nadaje się do picia. Nadal do zasilania energetycznego  pompy studni głębinowej korzystaliśmy z usług cukrowni. Ponieważ nastąpiła zmiana właściciela cukrowni od kwietnia 2005 r., po podpisaniu odpowiednich umów, korzystamy z kolejowej energii elektrycznej. Nadmiar dostarczanej nam energii pozwolił na elektryfikację działek (60% Ogrodu), którą na własny koszt wykonali zainteresowani działkowcy.

W późniejszych latach, po uzyskaniu zgody na pobudowanie linii elektrycznej z ENEI zasilającej pompę do studni głębinowej, nastąpiła możliwość doprowadzenia energii elektrycznej z PKP do wszystkich działek. W celu modernizacji a jednocześnie uniknięcia nadmiernego zużycia wody ze studni głębinowej pobudowano indywidualne studzienki z wodomierzami co pozwoliło rozliczać indywidualne zużycie wody przez każdego działkowca. W latach 2019 – 2022 wybudowano w centrum Ogrodu biuro ROD dzięki czemu całość dokumentacji znajduje się w jednym miejscu a Zarząd ma możliwość odbywania posiedzeń w należyty sposób.

W naszym Ogrodzie, od czasu jego powstania, wiele się zmieniło. W 1977 r. zaadaptowano na nowe działki dalszą część nieużytkowanego terenu (po jego częściowej rekultywacji), natomiast przy budowie drogi nr 11 Poznań – Katowice zlikwidowano 11 działek. W chwili obecnej Ogród ma 132 działki.

Opisując historię ROD im. T. Kościuszki należy wspomnieć o fakcie, który miał decydujące znaczenie o obecnej sytuacji. W 1997 r., przy biernej postawie Zarządu, został zlikwidowany przejazd kolejowy umożliwiający dojechanie do Ogrodu od strony Kijewa. Ponieważ przy takiej samej postawie Zarządu w 2003 r. Starosta Średzki sprzedał, po bardzo niskiej cenie, teren sąsiadujący z ROD osobie prywatnej dojazd do Ogrodu stał się niemożliwy. Po kilkuletnich monitach z naszej strony doprowadzono w 2009 r. do wybudowania przez Urząd M i G w Środzie Wlkp. gruntowej drogi dojazdowej do ROD. Decyzja Starosty Średzkiego z 2003 roku negatywnie wpłynęła na rozwój ROD a jej skutki będą odczuwalne jeszcze przez minimum kilkadziesiąt lat.

Przechadzając się obecnie po Ogrodzie nie ma żadnego porównania z jego początkami. Przeważają działki rekreacyjne lub z częścią rekreacyjną, z estetycznymi, murowanymi i wielofunkcyjnymi altanami, które zaczęto budować już na przełomie lat 1970/1980 zastępując stare drewniane i nieestetyczne szopki. Przed okresem pandemii, przez trzy  lata zawsze jakaś działka z naszego Ogrodu  była wyróżniana przez OZ PZD w Poznaniu w konkursie „Najładniejsza działka”.

Opr. Stanisław Pruszyński

Środa Wlkp. 29.10.2022 r.